سیستم سوخت رسانی انژکتوری (EFI – Electronic Fuel Injection) از نظر بهینگی فنی یک انقلاب در صنعت خودروسازی محسوب می شود. این سیستم، که در مقایسه با کاربراتور پیچیده تر است، با استفاده از اطلاعات دریافتی از مجموعه ای از سنسورها و تحلیل داده ها در کامپیوتر خودرو، توانسته است مصرف سوخت را به طرز قابل توجهی کاهش دهد. همچنین، این سیستم نقش بسیار مهمی در کاهش آلایندگی های محیطی، بهبود استارت اولیه در شرایط آب و هوایی مختلف و افزایش راندمان پیشرانه ایفا می کند. یکی از مهم‌ترین سنسورهایی که عملکرد سیستم انژکتوری را ممکن می سازد، سنسور مپ (MAP Sensor) یا سنسور سنجش فشار مطلق منیفولد (Manifold Absolute Pressure) است. وظیفه اصلی این سنسور اندازه گیری فشار هوای موجود در منیفولد ورودی پیشرانه است. اطلاعات حاصل از این سنسور به کامپیوتر خودرو ارسال شده و بر اساس آن، نسبت هوا به سوخت تنظیم می شود تا احتراق بهینه و کارآمدی صورت گیرد.
حتما بخونی :) اگه ماشین جوش آورد چیکار کنم؟
نقش سنسور مپ در تنظیم AFR
بهترین عملکرد یک پیشرانه بنزینی احتراق داخلی (ICE) زمانی حاصل می‌شود که نسبت اختلاط هوا و سوخت ۱۴.۷:۱ باشد. این بدان معناست که در ازای هر واحد سوخت، باید ۱۴.۷ واحد هوا در اختیار پیشرانه قرار گیرد تا احتراق در ایدئال‌ترین شرایط انجام شود. این نسبت که تحت عنوان ضریب هوا به سوخت یا AFR (Air to Fuel Ratio) شناخته می‌شود، تأثیر مستقیمی بر کارایی پیشرانه، مصرف سوخت و میزان آلایندگی دارد.
با اینکه نسبت ۱۴.۷:۱ ایده ال ترین شرایط را از نظر توازن مصرف سوخت و میزان آلاینده‌ها ایجاد می‌کند، اما همیشه قدرتمندترین حالت عملکرد پیشرانه را تضمین نمی‌کند. در شرایط مختلف رانندگی، مانند شتاب‌گیری یا حرکت در مسیرهای سربالایی، AFR باید کمی تغییر کند تا عملکرد بهینه حفظ شود. در دوران کاربراتورها، این نسبت به صورت مکانیکی تنظیم می‌شد و هیچ سیستم دقیقی برای کنترل آن وجود نداشت. بنابراین، عواملی مانند استهلاک طبیعی، تغییرات دمایی و ارتفاع از سطح دریا می‌توانستند باعث تغییرات ناخواسته در AFR شوند و عملکرد موتور را تحت تأثیر قرار دهند. اما با ورود سنسور مپ و سیستم‌های الکترونیکی مدرن، امکان کنترل دقیق این نسبت فراهم شد. سنسور مپ قادر است کوچک‌ترین تغییرات فشار را تشخیص داده و اطلاعات دقیقی به ECU (واحد کنترل الکترونیکی موتور) ارسال کند. ECU نیز بر اساس این داده‌ها میزان پاشش سوخت را تنظیم می‌کند تا موتور در تمامی شرایط، بالاترین سطح راندمان را ارائه دهد.
علائم خرابی سنسور MAP
سنسور MAP، مانند سایر سنسورهای خودرو، دارای عمر مفید مشخصی است و در صورت خرابی، علائمی کاملاً مشهود از خود نشان می دهد که تشخیص آن را نسبتاً آسان می‌کند. این سنسور معمولاً در شرایطی نظیر کثیف شدن، پارگی دیافراگم داخلی یا آسیب به بخش مقاومت متغیر دچار مشکل می‌شود. اگرچه برخی افراد تلاش می‌کنند با شست‌وشو، مشکل این سنسور را برطرف کنند، اما در بسیاری از موارد خرابی سنسور مپ با شست و شو حل نمی‌شود. در ادامه، برخی از نشانه‌های خرابی این سنسور آورده شده است:
استارت سخت
یکی از اولین نشانه های خرابی سنسور MAP، سخت استارت خوردن خودرو است. در این حالت، حتی زمانی که پیشرانه گرم است، استارت زدن زمان بیشتری می برد و خودرو ممکن است با تأخیر روشن شود. دلیل این مشکل آن است که ECU اطلاعات نادرستی از میزان فشار هوا در منیفولد دریافت می‌کند و نمی تواند نسبت سوخت و هوا را به درستی تنظیم کند.
ریپ زدن و نوسان دور موتور
اگر سنسور مپ خراب باشد، عملکرد پیشرانه دچار اختلال می شود و علائمی مانند ریپ زدن، لرزش بیش از حد موتور، و تغییرات نامنظم در دور موتور مشاهده خواهد شد. دلیل این مشکل آن است که داده‌های نادرست سنسور MAP باعث ارسال دستورات اشتباه به انژکتورها شده و ترکیب سوخت و هوا در شرایط ایده ال قرار نمی گیرد. در نتیجه، موتور نمی‌تواند به نرمی کار کند و نوسانات محسوسی در دور موتور ایجاد می‌شود.
افزایش مصرف سوخت
یکی دیگر از علائم مهم خرابی سنسور مپ ، افزایش ناگهانی مصرف سوخت است. در صورتی که این سنسور اطلاعات اشتباهی به ECU ارسال کند، موتور ممکن است مخلوطی غنی از سوخت را دریافت کند که منجر به افزایش مصرف سوخت و کاهش بازدهی کلی خودرو می‌شود.
افت قدرت و شتاب‌گیری ضعیف
خرابی این سنسور می‌تواند باعث افت قدرت موتور و شتاب گیری ضعیف شود. دلیل این مشکل آن است که ECU قادر به تنظیم صحیح AFR نخواهد بود و بنابراین، میزان توان تولیدی موتور کاهش می یابد. در این شرایط، راننده متوجه کاهش قابل‌توجه در کشش خودرو، به‌ویژه هنگام شتاب‌گیری یا حرکت در سربالایی ها خواهد شد.
حتما بخونی :) فرق موتور انژکتوری با کاربراتی
زمان تعویض سنسور مپ
طبق اطلاعات درج شده در دفترچه راهنمای اکثر خودروها، سنسور MAP باید پس از طی مسافتی در حدود ۱۵۰,۰۰۰ تا ۱۶۰,۰۰۰ کیلومتر تعویض شود. البته این میزان بسته به شرایط رانندگی و کیفیت سوخت مصرفی ممکن است تغییر کند. در برخی موارد، این سنسور ممکن است زودتر از موعد دچار خرابی شود. هنگام تعویض سنسور MAP، توصیه می‌شود از نمونه‌های استاندارد و باکیفیت استفاده کنید، زیرا استفاده از قطعات بی‌کیفیت می‌تواند باعث بروز مشکلات بیشتر و آسیب به سایر اجزای موتور شود.
روش‌های تست سنسور MAP
تست با دستگاه دیاگ
یکی از روش‌های ساده برای بررسی عملکرد سنسور مپ ، استفاده از دستگاه دیاگ است. این دستگاه قادر است فشار هوای داخل منیفولد را اندازه‌گیری کند و بر اساس آن، میزان سلامت سنسور را مشخص نماید. همچنین، بررسی کدهای خطا در ECU و انجام تست‌های ولتاژی می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر مشکل کمک کند.
تست ولتاژی
برای تست ولتاژ سنسور MAP، می‌توان از یک مولتی‌متر دیجیتال استفاده کرد. پس از اتصال سوکت سنسور، ولتاژ بین پایه‌های مختلف اندازه‌گیری می‌شود. ولتاژ استاندارد بین پایه‌های ۲ و ۳ حدود ۵ ولت و بین پایه‌های ۱ و ۲ باید در بازه ۰.۲ تا ۴.۸ ولت باشد. هرگونه انحراف قابل‌توجه از این مقادیر ممکن است نشان‌دهنده خرابی سنسور باشد.
سخن پایانی
پیش از تعویض سنسور مپ، توصیه می شود ابتدا اتصال صحیح سوکت و سیم کشی آن بررسی شود، زیرا در برخی موارد، مشکل ممکن است به دلیل قطع یا شل شدن اتصالات باشد. همچنین، وجود هرگونه نشتی در شلنگ های متصل به سنسور MAP می‌تواند عملکرد آن را مختل کند. بررسی و تمیز کردن سوراخ های کوچک روی سطح سنسور نیز می‌تواند به بهبود عملکرد آن کمک کند. در صورت مشاهده هر یک از علائم ذکرشده، بهتر است سنسور MAP را در اولین فرصت بررسی کرده و در صورت نیاز، آن را تعویض کنید تا از بروز مشکلات جدی تر در سیستم سوخت رسانی جلوگیری شود.
