یکی از سوالات همیشگی بین رانندگان، به خصوص افراد تازه کار، این است که آیا در هنگام رانندگی در سراشیبی ها بهتر است دنده خلاص بکنیم یا اینکه دنده را درگیر نگه داریم؟ بسیاری از رانندگان فکر می‌کنند خلاص کردن دنده در سرازیری می‌تواند مصرف سوخت را کاهش دهد و فشار کمتری به موتور بیاورد، اما این باور نه تنها اشتباه است بلکه می تواند خطرات جدی برای ایمنی و سلامت خودرو ایجاد کند. رانندگان حرفه ای و مکانیک های با تجربه همیشه توصیه می کنند که چه در خودرو های دنده ای و چه در خودروهای اتوماتیک، به هیچ وجه در سراشیبی ها از دنده خلاص استفاده نکنید. در ادامه با بررسی دلایل فنی و ایمنی، خواهیم دید که چرا این توصیه تا این حد جدی است.با ما در درایوتک همراه باشید.
حتما بخونی :) esp یا کنترل پایداری چی جوری عمل می کنه؟
۱. کاهش کنترل خودرو و افزایش خطر حادثه
وقتی دنده خلاص می شود، ارتباط مکانیکی بین موتور و چرخ ها قطع می شود. این یعنی موتور دیگر نمی تواند به عنوان یک ترمز کمکی یا همان ترمز موتوری عمل کند و تمام وظیفه کنترل سرعت بر دوش سیستم ترمز می افتد. در مسیرهای سراشیبی، به ویژه سراشیبی های تند، خودرو به دلیل نیروی جاذبه به سرعت شتاب می‌گیرد و راننده برای حفظ سرعت ایمن ناچار است مرتب ترمز بگیرد. این کار باعث داغ شدن بیش از حد لنت‌ها و دیسک ترمز شده و ممکن است قدرت ترمزگیری به طور ناگهانی کاهش پیدا کند یا حتی ترمز به اصطلاح “ببُرد”. به همین دلیل، رانندگی با دنده خلاص در سراشیبی های تند در بسیاری از کشورها خلاف قانون است و حتی می تواند جریمه به همراه داشته باشد. از نظر ایمنی، درگیر بودن دنده این امکان را به راننده می دهد که علاوه بر ترمز، از مقاومت موتور برای کاهش سرعت استفاده کند و کنترل بیشتری بر خودرو داشته باشد.
۲. افزایش استهلاک قطعات فنی
حرکت در سرازیری با دنده خلاص نه تنها به سیستم ترمز فشار می آورد، بلکه به مرور زمان باعث افزایش استهلاک سایر قطعات خودرو نیز می شود. وقتی چرخ ها بدون کنترل موتور و گیربکس آزادانه می چرخند، نیروی هرزگردی ایجاد می شود که به طور مستقیم به بلبرینگ ها، محورها و اجزای سیستم تعلیق فشار وارد می کند. این فشار بیهوده باعث کاهش عمر مفید قطعات متحرک خودرو می شود. همچنین، ترمزگیری مداوم برای کنترل سرعت در رانندگی با دنده خلاص، سایش لنت و دیسک را به شدت افزایش می دهد و هزینه های نگهداری خودرو را بالا می برد. بنابراین، خلاص کردن دنده در سرازیبی ها نه تنها به ایمنی آسیب می زند، بلکه از نظر اقتصادی هم به صرفه نیست.
۳. واقعیت مصرف سوخت در خودروهای انژکتوری با ECU
یکی از دلایل رایج استفاده از دنده خلاص، این باور است که مصرف سوخت در این حالت کمتر می شود. اما در خودروهای انژکتوری مجهز به ECU، این موضوع کاملاً برعکس است. وقتی خودرو در سرازیبی و با دنده درگیر حرکت می کند و راننده پایش را از روی پدال گاز برمی دارد، سیستم ECU تشخیص می‌دهد که موتور نیازی به توان ندارد و تزریق سوخت را به حداقل می رساند. در بسیاری از مواقع، این مقدار به صفر می رسد و موتور تنها با نیرویی که از چرخ‌ها به آن منتقل می شود، می‌چرخد. این یعنی مصرف سوخت واقعی در این حالت تقریباً صفر است. اما در حالت رانندگی با دنده خلاص، موتور برای کارکرد در دور آرام به سوخت نیاز دارد و با افزایش سرعت خودرو، ECU برای هماهنگی سرعت موتور و چرخ ها، تزریق سوخت را افزایش می دهد. نتیجه این می شود که مصرف سوخت نه تنها کاهش نمی یابد، بلکه ممکن است بیشتر هم بشود.
حتما بخونی :) چرا دنده جا نمیره؟
۴. آیا بالا رفتن دور موتور در سراشیبی استهلاک ایجاد می‌کند؟
بسیاری از رانندگان تصور می کنند که وقتی در سراشیبی با دنده درگیر حرکت می کنند و دور موتور بالا می رود، این موضوع باعث افزایش استهلاک موتور و گیربکس می شود. اما حقیقت این است که این نگرانی بی اساس است. در این حالت، موتور نیروی خود را از چرخ ها دریافت می کند، نه از احتراق سوخت. چون سوختی تزریق نمی‌شود، افزایش دما و فشار ناشی از احتراق وجود ندارد و استهلاک قابل توجهی ایجاد نمی‌شود. سیستم‌های روغن‌کاری و خنک‌کاری همچنان فعال هستند و همین موضوع از فرسایش قطعات داخلی جلوگیری می‌کند. بنابراین، بالا رفتن دور موتور در این شرایط، آسیبی جدی به موتور یا گیربکس وارد نمی کند و حتی می توان گفت که استهلاک آن بسیار ناچیز است.
۵. مزایای رانندگی با دنده درگیر در سراشیبی
استفاده از دنده درگیر به جای دنده خلاص در سرازیبی ها مزایای متعددی دارد. مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
-
کنترل بهتر خودرو در شرایط اضطراری: در صورت نیاز به تغییر سرعت یا مسیر، واکنش سریع تر و مطمئن‌تری خواهید داشت.
-
کاهش مصرف لنت و افزایش عمر دیسک ترمز: استفاده از ترمز موتوری فشار کمتری بر ترمزهای اصلی وارد می‌کند.
-
جلوگیری از هرزگردی چرخ ها و قطعات وابسته: موتور به‌عنوان عامل محدودکننده سرعت چرخ‌ها عمل می‌کند.
-
کاهش مصرف سوخت: به ویژه در خودروهای انژکتوری که تزریق سوخت را در سرازیبی به حداقل یا صفر می‌رسانند.
-
کاهش استهلاک موتور و گیربکس: به دلیل کارکرد هماهنگ سیستم های خنک‌کاری و روغن‌کاری.
سخن پایانی
رانندگی با دنده خلاص در سراشیبی ها یک عادت خطرناک و غیرضروری است که می تواند هم ایمنی شما را به خطر بیندازد و هم باعث افزایش مصرف سوخت و هزینه های نگهداری خودرو شود. بهترین روش رانندگی در سرازیبی ها، استفاده از دنده سنگین (۲ یا ۳ در خودروهای دستی یا حالت L/2/3 در خودروهای اتومات) است. این کار علاوه بر کاهش فشار روی ترمزها، کنترل بیشتری روی خودرو ایجاد می کند و باعث می‌شود سفر شما هم ایمن تر باشد و هم اقتصادی تر. به یاد داشته باشید که کنترل خودرو در سراشیبی ها تنها با ترمز ممکن نیست و استفاده صحیح از دنده نقش مهمی در حفظ ایمنی و کاهش استهلاک دارد.
